Spis treści A. Uwagi ogólne B. Katalog zasad 1. art. 1 Konstytucja 2. art. 2 Konstytucja 3. art. 3 Konstytucja 4. art. 4 Konstytucja 5. art. 5 Konstytucja 6. art. 6 Konstytucja 7. art. 7 Konstytucja 8. art. 8 Konstytucja 9. art. 9 Konstytucja 10. art. 10 Konstytucja 11. art. 11 Konstytucja 12. art. 12 Konstytucja 13. art. 13 Konstytucja 14. art. 14 Konstytucja 15. art. 15 Konstytucja 16. art. 16 Konstytucja 17. art. 17 Konstytucja 18. art. 18 Konstytucja 19. art. 19 Konstytucja 20. art. 20 Konstytucja 21. art. 21 Konstytucja 22. art. 22 Konstytucja 23. art. 23 Konstytucja 24. art. 24 Konstytucja 25. art. 25 Konstytucja 26. art. 26 Konstytucja Rzeczpospolita - zarysKonstytucja RP, rozdział IA. Uwagi ogólne W rozdziale I zatytułowanym "Rzeczpospolita" Ustrojodawca zamieścił zasady ustroju politycznego i gospodarczego państwa. W artykułach tego rozdziału zostały określone pewne idee przewodnie, którymi kierowali się autorzy usatwy zasadniczej (naczelne zasady Konstytucji). Te idee przewodnie są rozwijane i konkretyzowane w dalszych rozdziałach Konstytucji. B. Katalog zasad W rozdziale I został zawarty katalog zasad dotyczących ustroju politycznego, a także gospodarczego III RP. 1. art. 1 Konstytucja
art. 1 Konstytucja Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. Cytowany artykuł jest normatywnym stwierdzeniem faktu podkreślonego w preambule. 2. art. 2 Konstytucja
art. 2 Konstytucja Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Wyrażona w tym artykule zasada demokratycznego państwa prawnego wyznacza kierunki rozwoju ustroju państwa. Została w niej wyrażona wola, aby państwo było rządzone prawem. Zgodnie z tą zasadą działalność wszystkich instytucji państwowych opiera się na prawie, które określa zarazem kompetencje tego organu i wyznacza granice jego działalności. 3. art. 3 Konstytucja
art. 3 Konstytucja Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. W myśl tego przepisu Polska jest państwem unitarnym, traktowanym jako jednen podmiot. 4. art. 4 Konstytucja
art. 4 Konstytucja 1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. 2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. W świetle postanowień Konstytucji władzę państwową w Polsce sprawuje Naród, tj. ogół obywateli naszego państwa. Należy zwrócić uwagę, iż podstawą przynalżności do Narodu w rozumieniu omwianego artykułu jest fakt posiadania obywatelstwa polskiego. Ustęp drugi analizowanego artykułu wskazuje podstawowe formy sprawowania władzy przez Naród, mianowicie:
5. art. 5 Konstytucja
art. 5 Konstytucja Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Artykuł 5 określa funkcję państwa, czyli zasadnicze kierunki rozwoju i cele jego działania. Fundamentalną funkcją jest bez wątpienia strzeżenie niepodległości i nienaruszalności terytorium RP, gdyż jej realizacja umożliwia wykonywanie pozostałych wymienionych w treści tego artykułu funkcji. 6. art. 6 Konstytucja
art. 6 Konstytucja 1. Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. 2. Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturalnym. Omawiany artykuł wprowadza dwa rodzaje aktywności państwa w zakresie dziedzictwa kulturalnego:
7. art. 7 Konstytucja
art. 7 Konstytucja Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Treść tego artykułu ściśle koresponduje z zasadą demokratycznego państwa prawnego, o której mowa w art. 2 Konstytucja
art. 2 Konstytucja . W pństwie demokratycznym organy władzy publicznej mogą zostać utworzone wyłącznie na podstawie prawa, a poszczególne normy prawne określają ich kompetencje, zadania oraz tryb postępowania, stanowiąc zarazem granice ich działalności. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. 8. art. 8 Konstytucja
art. 8 Konstytucja 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Konstytucja jest najważniejszym aktem w systemie źródeł prawa krajowego. To ona jest źródłem wszystkich innych aktów prawnych - tzn. określa ich rodzaje, zakres obowiązywania, zasady i tryb stanowienia. Oznacza to, że w hierarchii aktów prawnych w państwie zajmuje ona najwyższe miejsce, a normy prawne w niej zawarte mają najwyższą moc prawną. Konsekwencją takiego założenia jest wymóg, by ogół norm prawnych obowiązujących w polskim porządku prawnym był zgodny z postanowieniami Konstytucji. Kontrolę przestrzegania zasady nadrzędności Konstytucji sprawuje Trybunał Konstytucyjny, którego rolę i zadania określa rozdział VIII Konstytucji. Ustęp 2 omawianego artykułu wprowadza zasadę bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji (reguła ogólna). Wyjątki od tej reguły przewiduje sama Konstytucja ("chyba że Konstytucja stanowi inaczej"). Chodzi tu o przypadki, w których przepis Konstytucji uzależnia uregulowanie okreśłonej kwestii od wydania przez palament odpowiedniej ustawy (por. np. art. 15 ust. 2). 9. art. 9 Konstytucja
art. 9 Konstytucja Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Z treści cytowanego artykułu wynika, że parlament w toku swej działalności ustawodawczej jest związany treścią zawartych i ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych. W hierarchii źródeł prawa umowy międzynarodowe znalazły się wyżej niż ustawy (por. art. 91 Konstytucja
art. 91 Konstytucja ). 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. 2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. 3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami. 10. art. 10 Konstytucja
art. 10 Konstytucja 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. W artykule tym została wyrażona zasada trójpodziału i równowagi władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), wykonawczej (Prezydent RP i Rada Ministrów) i sądowniczej (sądy i trybunały). Spory kompetencyjne między centralnymi, konstytucyjnymi organami państwa są rozstrzygane przez Trybunał Konstytucyjny (por. art. 189 Konstytucja
art. 189 Konstytucja ). Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. 11. art. 11 Konstytucja
art. 11 Konstytucja 1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. 2. Finansowanie partii politycznych jest jawne. Przejawem działalności politycznej różnorodnych grup społecznych jest istnienie partii, które współcześnie odgrywają ogromną rolę w życiu państwa, w funkcjonowaniu takich organów jak izby parlamentarne. Ustawa zasadnicza nie tylko uznaje celowość istnienia partii politycznych, ale stwarza także prawne podstawy ich działalności, przyjmując zasadę pluralizmu politycznego, zgodnie z którą obywatele mogą się organizować i tworzyć partie polityczne w zależności od swych celów programowych i poglądów politycznych. Konstytucja zapewnia wolność tworzenia i działania partii, stanowiąc zarazem, że mają one zrzeszać obywateli polskich na zasadzie dobrowolności i równości. Celem działania partii jest wpływanie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. Nadzór nad zgodnością działania i celów partii z Konstytucją sprawuje Trybunał Konstytucyjny (art. 188 Konstytucja
art. 188 Konstytucja ). Ponadto Konstytucja stanowi, że finansowanie partii politycznych jest jawne. Do partii politycznych nie mogą należeć osoby zajmujące następujące stanowiska w organach państwowych:Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: 1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, 2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, 3) zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, 4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, 5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.
12. art. 12 Konstytucja
art. 12 Konstytucja Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Poza pluralizmem politycznym (art. 11 Konstytucja
art. 11 Konstytucja ) Konstytucja unzaje również tzw. pluralizm związkowy, czyli zakłada wolność tworzenia i działania związków zawodowych, a także organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich i innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. 1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. 2. Finansowanie partii politycznych jest jawne. 13. art. 13 Konstytucja
art. 13 Konstytucja Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. Regulacja ta wprowadza zakaz istnienia partii politycznych i innych organizacji, które:
art. 188 Konstytucja ).Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach: 1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, 2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, 3) zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, 4) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych, 5) skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1. 14. art. 14 Konstytucja
art. 14 Konstytucja Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu. Przepis ten wprowadza zasadę wolności prasy i innych źródeł społecznego przekazu, czego konsekwencja jest zakaz wprowadzania i stosowania cenzury wobec środków społecznego przekazu (art. 54 Konstytucja
art. 54 Konstytucja ). Stanowi on również gwarancję realizacji obywatelskiego prawa do pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. 2. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej. 15. art. 15 Konstytucja
art. 15 Konstytucja 1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. 2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa. W zakresie uregulowania ustroju terytorialnego RP w Konstytucji przyjęto zasadę decentralizacji władzy państwowej. 16. art. 16 Konstytucja
art. 16 Konstytucja 1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. 2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Wspólnota samorządowa jest tworzona przez wszystkich mieszkańców zamieszkujących określone jednostki podziału terytorialnego, obejmuje więc nie tylko obywateli, ale i cudzoziemców. Wykonuje ona zadania publiczne we własnym imeniu (z wyłączeniem zadań zastrzeżonych dla organów administracji rządowej) i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie prawnej. Ponadto może wykonywać określone zadania zlecone, na podstawie porozumienia z organami administracji rządowej. 17. art. 17 Konstytucja
art. 17 Konstytucja 1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. 2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej. Artykuł 17 przewiduje możliwość tworzenia samorządu zawodowego adwokatów, radców prawnych, notariuszy, lekarzy, pielegniarek oraz położnych czyli korporacji tworzonych w oparciu o kryterium wspólnych interesów zawodowych. Z regulacji tej wynika, iż utworzenie samorządu zawodowego może nastąpić wyłacznie w drodze ustawy. Samorząd zawodowy ma na celu sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem tych zawodów przez jego członków w granicach interesu publicznego. Zgdonie z ust. 2 samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani też uszczuplać wolności podejmowania działalności gospodarczej. 18. art. 18 Konstytucja
art. 18 Konstytucja Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten wyraźnie rozstrzyga, iż tylko związek kobiety i mężczyzny jest prawnie uznawany przez państwo i tylko taki związek korzysta z ochrony i opieki RP. Ponadto pod ochroną i opieką RP znajduja się także rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo. 19. art. 19 Konstytucja
art. 19 Konstytucja Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych. W myśl tego przepisu państwo przyznaje weteranom wojennym (zwłaszcza inwalidom) specjlną opiekę. 20. art. 20 Konstytucja
art. 20 Konstytucja Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 20 określa ustrój gospodarczy RP, przyjmując następujące jego zasady tworzące fundament ustroju gospodarczego RP:
21. art. 21 Konstytucja
art. 21 Konstytucja 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia. 2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Wskazany artykuł dotyczy prawnej ochrony prawa własności oraz prawa jej dziedziczenia. Powyższe nie oznacza jednak, że własność jest całkowicie nienaruszalna. Konstytucja dopuszcza w ust. 2 dokonywanie wywłaszczenia mienia pod warunkiem spełnienia dwóch przesłanek:
22. art. 22 Konstytucja
art. 22 Konstytucja Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Artykuł 22 zakłada dopuszczalność ograniczenia wolności działalności gospodarczej po spełnienieniu określonych w nim warunków:
23. art. 23 Konstytucja
art. 23 Konstytucja Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. 21 i art. 22. Z wyrażonej w tym artykule zasady wynika dla państwa obowiązek takiego stanowienia prawa, które będzie wspierać gospodarstwa rodzinne w dziedzinie gospodarczej, społecznej i finansowej, jak również wprowadzania uregulowań prawnych chroniących interesy właścicieli takich gospodarstw. 24. art. 24 Konstytucja
art. 24 Konstytucja Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Podstawę gospodarki stanowi praca. Konstytucja nakłada na państwo obowiązek:
25. art. 25 Konstytucja
art. 25 Konstytucja 1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. 2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. 3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. 4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. 5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi Kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami. W świetle postanowień Konstytucji nie ma w Polsce religii panującej ani uprzywilejowanej prawnie. Ponadto przyjęto zasadę rozdziału kościołów od państwa. Władze maja zachowywać bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, a także zapewnić swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. 26. art. 26 Konstytucja
art. 26 Konstytucja 1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. 2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli. CategoryPrawoKonstytucyjne
informacja prawna  |  regulamin  |  korzystanie z treści wyłącznie w oparciu o licencję openlaw.pl ©
Valid XHTML 1.0 Transitional∞  |  Valid CSS∞  | 
Powered by Wikka Wakka Wiki 1.1.6.3∞
|
Strona zosta�a wygenerowana w 0.1199 sekund
brak komentarzy do strony. [dodaj komentarz]