Prawo rzeczowepojęcie prawa rzeczowego w prawie polskimA. PRAWO RZECZOWE W ZNACZENIU PRZEDMIOTOWYM 1. Definicja
W znaczeniu przedmiotowym prawo rzeczowe to zespół norm, które regulują powstanie, treść, zmianę oraz ustanie prawa własności oraz innych praw rzeczowych (Skowrońska-Bocian w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2004, przed art. 140, nb. 2). Są to więc te przepisy, które regulują relacje pomiędzy osobami i rzeczami, wzajemne relacje między przedmiotami oraz ustawowe stosunki prawne decydujące o treści praw rzeczowych. Do tej grupy należą przede wszystkim przepisy art. 44 - 55 KC oraz art. 140 – 352 KC jak również tzw. przepisy pozakodeksowe (ustawa o księgach wieczystych i hipotece, ustawa o własności lokali, ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawa o zastawie rejestrowym i Krajowym Rejestrze Zastawów, ustawa o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku i inne).
2. Zakres terytorialny obowiązywania norm prawnorzeczowych (prawo międzynarodowe prywatne)
Do tej dziedziny należy zaliczyć także przepisy międzynarodowego prawa prywatnego dotyczącego stosunków i praw na rzeczy. Normy te regulują zagadnienia stosowania odpowiedniej ustawy z uwagi na jej terytorialny zasięg. W Polsce zostały one zebrane w ustawie – prawo prywatne międzynarodowe (PrPrywMiędz). Z art. 41 PrPrywMiędz
art. 41 PrPrywMiędz wynika, iż z zasady dla ustalenia właściwego statutu rzeczowego (właściwego prawa rzeczowego) miarodajne jest położenie rzeczy. Stosunki rzeczowe na tej rzeczy regulują więc przepisy tego kraju, w którym rzecz w danym momencie się znajduje (lex rei sitae). Polskie prawo (rzeczowe) stosuje się więc wówczas, gdy rzecz znajduje się w Polsce.1. Własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot. 2. Nabycie i utrata własności, jak również nabycie i utrata oraz zmiana treści lub pierwszeństwa innych praw rzeczowych, podlegają prawu państwa, w którym przedmiot tych praw znajdował się w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne. W szczególnych wypadkach należy jednak uwzględniać także normy szczególne, związane z wyjątkowym statusem pewnych praw lub przedmiotów, które mają charakter zbliżony do rzeczy (zob. art. 42 PrPrywMiędz
art. 42 PrPrywMiędz , art. 44 PrPrywMiędzPrawa rzeczowe na statku powietrznym i wodnym oraz na pojeździe szynowym podlegają prawu państwa, w którym statek lub pojazd jest wpisany do rejestru, a w razie braku rejestru lub wpisu do rejestru – prawu państwa macierzystego portu, stacji lub innego podobnego miejsca.
art. 44 PrPrywMiędz ).Prawo wynikające z zapisu papieru wartościowego na rachunku prowadzonym w systemie rozrachunku papierów wartościowych, podlega prawu państwa, w którym prowadzony jest ten rachunek. 3. Zakres czasowy (prawo intertemporalne)
Prawo intertemporalne rozstrzyga zagadnienia związane z obowiązywaniem norm w czasie. Najważniejsze przepisy intertemporalne znajdują się w regulacjach ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny. Ponadto konflikt między normami wcześniej obowiązującymi i zastępującymi je normami nowymi regulują przepisy przejściowe aktu, na mocy którego następuje wprowadzenie norm nowszych. B. PRAWO RZECZOWE W ZNACZENIU PRAWA PODMIOTOWEGO 1. Definicja i jej elementy
Termin "prawo" może być również rozumiany jako uprawnienie, możność, a więc emanacje praw podmiotowych. Szczególną ich cechą jest to, że zostają przyznane przez przez przepisy tzn. prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym. Gdy mówmy o prawie rzeczowym w znaczeniu podmiotowym, to chodzi o uprawnienia, które od innych uprawnień odróżnia to, że mają za przedmiot (z reguły) rzecz. Dodatkowo uprawnienia te są uprawieniami o charakterze majątkowym i są skuteczne erga omnes (Skowrońska-Bocian w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2004, przed art. 140, nb. 3; GniewekPrawoRzeczowe, wyd. 5, nb. 3). Majątkowy charakter prawa rzeczowego polega na tym, że prawo to pozostaje w ścisłym związku z ekonomicznym interesem uprawnionego (Skowrońska-Bocian w: PietrzykowskiKomentarzKC, 2004, art. 44, nb. 1). Oznacza to również, iż wartość tego prawa da się wyrazić w pieniądzu.
Bezwzględny charakter prawa rzeczowego oznacza z kolei, że prawa te są skuteczne względem wszystkich osób (erga omnes). "Prawo podmiotowe ma charakter bezwzględny, jeżeli składają się na nie uprawnienia (pochodne sytuacje prawne) wyznaczane przez normy adresowane do bliżej nieokreślonego kręgu podmiotów" (Machnikowski w: SystemPrawaPrywatnegoTom3, 2013, s. 32-33). Bezwzględność prawa rzeczowego oznacza więc, iż prawno to istnieje bez względu na związanie podmiotów stosunkiem prawnym (niezależne od relacji zobowiązaniowych) oraz każdy z uczestników obrotu jest zobowiązany do jego poszanowania, nawet wówczas, gdy nie pozostaje z uprawnionym w żadnej relacji prawnej.
Przedmiotem praw rzeczowych jest z reguły rzecz. Przedmiotami użytkowania (art. 265 KC
art. 265 KC ), zastawu (art. 327 KC§ 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa. § 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy. § 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.
art. 327 KC oraz art. 7 ust. 1 UZastRejPrzedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne.
art. 7 UZastRej ) i hipoteki (art. 65 ust. 1 - ust. 3 UKsWieczHip1. Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome i zbywalne prawa majątkowe, z wyjątkiem: 1) praw mogących być przed miotem hipoteki, 2) wierzytelności na których ustanowiono hipotekę, 3) statków morskich oraz statków w budowie mogących być przedmiotem hipoteki morskiej. 2. Zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć: 1) rzeczy oznaczone co do tożsamości, 2) rzeczy oznaczone co do gatunku, jeżeli w umowie zastawniczej określona zostanie ich ilość oraz sposób wyodrębnienia od innych rzeczy tego samego gatunku, 3) zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny, 4) wierzytelności, 5) prawa na dobrach niematerialnych, 6) prawa z papierów wartościowych, 7) prawa z niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538). 3. Zastaw rejestrowy może być ustanowiony także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości. Obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę.
art. 65 UKsWieczHip ) mogą być również prawa. 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). 2. Przedmiotem hipoteki może być także: 1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, 2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, 3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką. 3. Hipoteką może być obciążona część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział współwłaściciela, oraz przysługujący współuprawnionemu udział we wspólności praw wymienionych w ust. 2 pkt 1 i 2. 4. Do hipotek określonych w ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio przepisy o hipotece na nieruchomości. 2. Jawność praw rzeczowych
Skoro więc prawa rzeczowe mają być skuteczne erga omnes, muszą być "widoczne" dla wszystkich osób postronnych. Metody ujawniania prawa rzeczowego są następujące:
3. Katalog praw rzeczowych
Polskie prawo przewiduje tzw. numerus clausus praw rzeczowych (zamknięty katalog praw rzeczowych), co oznacza, że strony czynności prawnej mogą ustanawiać tylko takie prawa, jakie zostały przewidziane w ustawie. Stąd wynika także wiążący charakter przepisów o prawach rzeczowych (ius cogens). Do praw rzeczowych zalicza się w Polsce:
C. ZASADY PRAWA RZECZOWEGO Z przepisów prawa rzeczowego w znaczeniu przedmiotowym wynikają pewne ogólne reguły mające wpływ na powstawanie, treść, zmianę i ustanie uprawnień z tych przepisów wynikających. Mowa jest tu o zasadach prawa rzeczowego. Zostały one zebrane w odrębnym skrypcie. CategoryPrawoRzeczowe CategorySkrypty CategoryLeksykonP |
Strona zosta�a wygenerowana w 0.1388 sekund
brak komentarzy do strony. [dodaj komentarz]